تمرین
اختلال استرس پس از سانحه و ورزش
بهمن
تاثیر ورزش بر استرس پس از سانحه (PTSD)
مقدمه
افراد مختلفی با تجربه‌های گوناگون دچار اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) می‌شوند. در این میان، افراد پناهنده به‌دلیل تجربه جنگ و خشونت در معرض خطر بالایی از PTSD می‌باشند. زبان و فرهنگ متفاوت در این افراد مانعی برای درمان PTSD می‌باشد. فعالیت ورزشی می‌تواند فرای فرهنگ و دیگر تفاوت‌ها و مشکلات برای درمان PTSD مورد استفاده قرار گیرد.
تاثیر فعالیت ورزشی بر کاهش اضطراب و افسردگی شناخته شده است. اما تاثیر آن بر اختلال استرس پس از سانحه کمتر شناخته شده است. به نظر می‌رسد که فعالیت ورزشی به‌عنوان یک درمان کمکی برای کاهش شدت علائم PTSD موثر باشد.
یافته‌ها میان مطالعات مشاهده‌ای و کنترل شده ناسازگار می‌باشد. بنابراین، به مطالعات بیشتری در این زمینه مورد نیاز می‌باشد. در مطالعه مروری حاضر، نویسندگان زمینه‌ها‌ی مشخصه‌های فعالیت ورزشی، مزایای فعالیت ورزشی به‌عنوان مداخله PTSD و تئوری‌های مکانیسم عمل را بررسی کردند.
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک وضعیت ناتوان‌کننده است که شیوع آن در حال افزایش است. این اختلال پس از یک یا یک رشته اتفاقات ناراحت کننده بوجود می‌آید. شامل نبردهای نظامی، تروریسم، سوء استفاده، تجاوز، بی‌توجهی در دوران کودکی، بلایای طبیعی و شاهد مجروح شدن یا مرگ و … . رویدادهای آسیب‌زا همچنین می‌توانند به صورت غیر مستقیم رخ دهند. مانند زمانی‌که فردی جزئیات مربوط به مرگ یا جراحت یکی از عزیزان خود را می‌شنود.
راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM-5)، PTSD را به‌عنوان توسعه علائم مشخص (به دنبال یک یا چند حادثه آسیب زا) تعریف می‌کند. که می‌تواند برای ماه‌ها، سال‌ها یا دهه‌ها باقی بماند. ۴ جزء تعیین‌کننده برای PTSD وجود دارد: افکار منفی، اجتناب یا بی‌حسی، تجربه مجدد، و برانگیختگی بیش از حد (hyperarousal).
زمینه اجزاء اختلال استرس پس از سانحه
افکار منفی. افکار منفی شامل پافشاری بر احساس گناه یا شرم مداوم، ترس، عدم اعتماد، و/یا عدم علاقه عمومی به فعالیت‌ها یا روابطی که قبلا از آن‌ها لذت می‌بردند، می‌باشد.
اجتناب. عبارت اجتناب به معنای تلاش تعمدی برای دوری از تجریه‌ها، احساسات، مردم یا مکان‌هایی است که خاطرات آن حادثه آسیب‌زا را یادآوری و تحریک می‌کنند. این می‌تواند منجر به انزوا شود. همچنین، ایجاد روابط یا دوست داشتن دیگران را سخت می‌کند.
تجربه مجدد. زمانی رخ می‌دهد که فرد رویداد آسیب‌زا را از طریق یادآوری مجددا زنده می‌کند. خاطرات می‌توانند بسیار واقعی باشند و آن‌ها احساسات مشابه زمانی‌که آن اتفاق رخ داده را تجربه کنند.
برانگیختگی بیش از حد. زمانی است که فرد دائما از نظر احساسی برانگیخته باشد. این می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اضطراب، بی‌خوابی و مشکل در تمرکز شود. این علائم به اختلالات اجتماعی و شغلی قابل توجه و سلامت جسمی ضعیفی منجر می‌شود.
درمان اختلال استرس پس از سانحه
اگر این سندروم درمان نشود، خود فرد، خانواده‌اش و در نهایت جامعه در سطح زیادی تحت تاثیر قرار می‌گیرند. درمان‌های سنتی شامل روان‌درمانی و دارو درمانی است. اما بسیاری از افراد دارای این سندروم دسترسی محدودی به این درمان‌ها دارند.
به‌خوبی ثابت شده است که فعالیت ورزشی تاثیر کاهشی بر اضطراب و افسردگی دارد. در گذشته، اختلال استرس پس از سانحه به‌عنوان یک اختلال اضطراب طبقه‌بندی می‌شد. اما در حال حاضر، این دو در دو دسته جدا هستند. بنابراین، تاثیر فعالیت ورزشی بر PTSD کمتر بررسی و شناخته شده است.
نقش فعالیت ورزشی در اختلال استرس پس از سانحه
نشان داده شده است که در افراد با علائم سندروم که به درمان‌های استاندارد مقاوم هستند، علائم اختلال استرس پس از سانحه با فعالیت ورزشی کاهش می‌یابد. همچنین مشکلات سلامتی را که با PTSD همراه است، بهبود می‌بخشد. مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی، اختلال خواب و مشکلات و بیماری‌های قلبی-عروقی.
نتیجه تاثیر فعالیت ورزشی بر PTSD در مطالعات بررسی شده
مشخصه‌های فعالیت ورزشی
مطالعات انواع و مدت‌زمان‌های مختلف فعالیت ورزشی شامل تمرین هوازی (به‌عنوان مثال، دوچرخه، پیاده‌روی)، یوگا و تمرین مقاومتی یا قدرتی را بررسی کردند.
تمرین هوازی
یکی از مطالعات، مداخله فعالیت‌های هوازی مختلف با شدت متوسط (۶۰-۸۰% ضربان قلب هدف) طناب یا پیاده‌روی سریع به مدت ۳۰ دقیقه در یک زمان را در نوجوانان دارای اختلال استرس پس از سانحه بررسی کرده است. این مداخله پیش‌آزمون-پس‌آزمون موجب کاهش معناداری بر علائم PTSD شد. اما به علت نمونه کم (۱۱ آزمودنی) این نتایج محدود بود.
مطالعه دیگری نیز بر روی سربازان پیشکسوتی که به‌دلیل مقاومت در درمان، در دوره ۶۰-۹۰ روزه برنامه توان‌بخشی درمان شناختی رفتاری بستری بودند، انجام شد. دریافت برنامه تمرین هوازی آن‌ها شامل دوچرخه در حین بستری بود. آزمودنی‌ها سه گروه بودند: گروه کنترل، دوز متوسط (کمتر از ۶/۵۹ مایل) و دوز بالا (بیش از ۶/۵۹ مایل). آن‌ها تاثیر مفیدی از دوچرخه بر کیفیت خواب گزارش کردند. همچنین، کاهش معناداری در علائم برانگیختگی بیش از حد در افراد با کیفیت خواب ضعیف مشاهده شد.
مطالعات دیگری نیز که تاثیر دیگر تمرینات هوازی به‌عنوان مثال پیاده‌روی و ترکیب آن با تمرین مقاومتی را بررسی کردند، نتایج مثبتی از آن‌ها بر کاهش علائم اختلال استرس پس از سانحه مشاهده کردند. بنابراین، صرف نظر از نوع تمرین هوازی، این نوع تمرین موجب کاهش علائم و شدت علائم PTSD می‌شود.
یوگا
یوگا یک تمرین هوازی نمی‌باشد، اما نشان داده شده است که برای سلامت جسمی و روحی بسیار مفید است. همچنین، فرض شده است که شدت علائم PTSD را کاهش دهد.
مطالعه‌ای که از مداخله یوگا استفاده کرده بود، کاهش معناداری را در PTSD در مقایسه با گروه کنترل گزارش نکردند. اما بهبودی در شدت علائم PTSD مشاهده شد. آزمودنی‌ها نیز گزارش کردند که این مداخله تجربه مثبت و مفیدی بود.
مطالعه دیگری تاثیر ۱۰ هفته تمرین یوگا با ۱ ساعت در هفته را در ۶۴ نفر بر PTSD انجام داد. آن‌ها شدت PTSD و تحمل (توانایی در برابر تحمل تحریک با رفتار مناسب در مقابل رفتار واکنشی) را بررسی کردند. در مدت مداخله تمرکز بر تنفس، وضعیت بدن، مدیتیشن و خودآگاهی بود. هر دو گروه یوگا و گروه کنترل در علائم PTSD کاهش معناداری داشتند. اما این کاهش در گروه یوگا به‌طور معناداری بیشتر بود.
نتایج این مطالعات در مورد تاثیر یوگا بر اختلال استرس پس از سانحه ناسازگار هستند. این شاید به این دلیل باشد که تعداد آزمودنی‌ها در مطالعه اول در مقایسه با مطالعه دوم کم بود. به همین خاطر، تفاوت معناداری را نتوانستند بیابند. در هر حال، هر دو مطالعه بهبود در علائم گزارش کردند. این بیان می‌کند که تمرین یوگا می‌تواند در کاهش علائم PTSD مفید باشد. اما به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز می‌باشد.
مدت فعالیت
یافته‌های متفاوتی در این مورد وجود دارد که آیا مدت یک مداخله تاثیری بر حفظ مزایای روانی دارد یا خیر. مطالعه‌ای ۵ هفته مداخله انجام داد و گزارش کرد که ۱ ماه پس از مداخله شدت علائم اختلال استرس پس از سانحه حفظ نشد. مطالعه دیگری که ۲ هفته مداخله تمرینی انجام داده بود نیز نتایج مشابهی دریافت. علائم PTSD شرکت‌کنندگان در ابتدا بهبود یافت. اما یک هفته پس از مداخله و به‌دنبال آن یک ماه پس از مداخله بدتر شد. هر دو مطالعه بیان می‌کنند که مداخله فعالیت ورزشی برای حفظ مزایای آن باید ادامه یابد.
مطالعه دیگر که ۲۰ هفته مداخله یوگا را در زنان بررسی کرده بود، کاهش معناداری را بر شدت علائم PTSD مشاهده کرد. و این تاثیرات تا دو ماه پس از اتمام مداخله نیز ادامه یافت. دو مطالعه اول در مقایسه با مطالعه آخر کوتاه‌تر بودند.
یافته‌ها پیشنهاد می‌کنند که مدت زمان مداخله ایده‌آلی برای داشتن مزایای پایدار فعالیت ورزشی پس از توقف مداخله وجود دارد. بنابراین، به مطالعات بیشتری نیاز می‌باشد که مدت زمان بهینه برای حفظ مزایای روانی توسط فعالیت ورزشی بدست آید.
دیگر مزایای فعالیت ورزشی در اختلال استرس پس از سانحه
فعالیت ورزشی فواید جانبی نیز دارد. فعالیت ورزشی کیفیت خواب و سلامت قلبی-عروقی را افزایش می‌دهد. کیفیت خواب ضعیف یکی از نگرانی‌های قابل توجه در افراد مبتلا به PTSD می‌باشد.
مطالعات نشان می‌دهند، کسانی‌که کیفیت خواب ضعیف داشتند، پس از شرکت در فعالیت ورزشی کاهش معناداری در برانگیختگی بیش از حد تجربه کردند. فعالیت ورزشی می‌تواند با کاهش برانگیختگی بیش از حد موجب بهبود کیفیت خواب شود. یا برعکس، می‌تواند به‌طور مستقیم کیفیت خواب را بهبود بخشد و در نتیجه علائم برانگیختگی بیش از حد را کاهش دهد. بهبود در کیفیت خواب یک جزء مهم در درمان PTSD می‌باشد.
فعالیت ورزشی علاوه‌بر سلامت روانی بر سلامت جسمانی نیز تاثیر مثبت دارد. مطالعات نشان می‌دهند که خطر بیماری قلبی-عروقی در افراد دارای PTSD یک مشکل رایج می‌باشد.
مکانیسم عمل
تاثیرات فیزیولوژیکی
مطالعه‌ای ارتباط BDNF (brain-derived neurotropic factor) را با درمان اختلال استرس پس از سانحه بررسی کرد. این پروتئین برای حافظه، یادگیری طولانی‌مدت و ترس از انقراض ضروری است. با این حال، افراد با اختلال اضطراب سطح پایینی از این پروتئین را دارند. نتایج نشان می‌دهند، ۱۵ دقیقه تمرین هوازی سطح BDNF را افزایش می‌دهد. بنابراین، تمرین هوازی به‌طور مستقیم می‌تواند برای درمان PTSD و کاهش علائم آن موثر باشد.
محدودیت‌ها
اکثر مطالعات بررسی شده نمونه کمی داشتند (بین ۹ تا ۳۸ آزمودنی) به استثنا چند مورد (بین ۶۴ تا ۳۸۸۸۳ آزمودنی!). همچنین، برخی مطالعات گروه کنترل بدون تحرک نداشتند. بعلاوه، برخی مطالعات فقط در یک جنس بررسی شده بودند. با این‌‌وجود، تعداد مطالعاتی که فقط یک جنس رو بررسی کرده بودند برابر بود و دارای نتایج یکسان بودند. این موارد، عمومی‌سازی نتایج را با محدودیت روبرو می‌کند. با این‌حال، تمامی مطالعات نتایج ارزشمندی را در این زمینه ارائه دادند.
تاثیر کلی فعالیت ورزشی بر علائم اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
فعالیت هوازی موجب کاهش شدت علائم می‌شود. در مورد یوگا نتایج ناسازگار بودند. اما تمامی مطالعات بهبود را گزارش کردند.
به‌طور کلی، فعالیت ورزشی در کاهش شدت علائم اختلال استرس پس از سانحه تاثیر دارد. همچنین، بر وضعیت‌هایی که معمولا با PTSD همراه است مانند اضطراب، افسردگی، کیفیت کم خواب و خطرات قلبی-عروقی تاثیر دارد. در واقع، فعالیت ورزشی بر کیفیت خواب، سلامت قلبی-عروقی و سلامت جسمانی کل تاثیر مثبتی دارد.
به‌طور کلی می‌توان گفت، فعالیت ورزشی یک درمان مکمل یا جانبی مفید برای افرادی که به درمان PTSD مقاوم هستند، می‌باشد. با این‌حال، مشخص نشده است که چه نوع و چه مقدار (دوز) فعالیت ورزشی برای نتایج بهینه مورد نیاز است. برای حفظ نتایج، فعالیت ورزشی باید ادامه‌دار باشد.
با این‌حال، به یک دستورالعمل ورزشی استاندارد برای افراد دارای اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نیاز می‌باشد.
مطالعه:
پیشنهاد می‌کنیم مقاله “ریکاوری پس از سکته مغزی با ورزش” را نیز مطالعه کنید.
